ما در این مقاله قصد داریم شما را با تاریخچه حسابداری در ایران و جهان آشنا کنیم.
حسابداری در جهان حدوداً نزدیک ۶۰۰۰ سال پیش وجود داشته و تاریخ نخستین و اولین مدرک حسابداری می باشد. حسابداری اولین مدرکی که به خود اختصاص داد مربوط به ۳۶۰۰ سال
میلادی پیش می شود. 
تاریخچه حسابداری در ایران
گذشته حسابداری در ایران به اولین تمدن ها برمی گردد، که در این سرزمین مدرک های حسابداری به دست آمده حدود ۲۵ قرن پیش توسط ایرانیان کشف شده و گواه بر پیشرفت دانش در
ایران باستان است.
در طول تاریخ روش های حسابداری به صورت متنوع و متعددی برای اداره امور حکومتی و انجام فعالیت های اقتصادی ابداع و پایه گذاری شد.
در تمدن ساسانی برای تکامل مخارج حکومتی و حساب کتاب درآمد حکومت، حسابدار ابداع شده و شخصی با این عنوان در مراکز دولتی مشغول به کار شده و مشکلات یک دولت را برطرف می سازد.
در دوره ساسانی که همزمان در جریان انوشیروان بود، به منظور تشخیص مالیاتی ارزی، برای تمامی زمین های زراعتی کشور و مشخصات آن دفتری را در آن مکان بنا کردند که یک فرد به عنوان حسابدار مشغول به
انجام حسابرسی امورات می شد.
تاریخچه حسابداری در ایران همچنین به دوران سلجوقیان تکامل یافت که به آن حسابداری سیاه می گفتند. در این روش بر اساس حسابرسی خرج و مخارج هر اهل خانه در دفتری مربوط به حسابدار ثبت و در مرکزی
نگهداری می شد.
این روش در ابتدا به این صورت بود که برای هر خانواده یک دفتر جداگانه تهیه می شد و اطلاعات آنان ثبت می گردید، اما پس از مدتی در دوره قاجاریه تصمیم بر آن شد که یک دفتر پنج گانه که با نام کتب خمسه
شناخته می شد، برای گروه های مختلف میزان مخارج آن ها ثبت شده و در مکانی نگهداری شود.
نگهداری حساب های فعالیت بازرگانان در روش سیاه یک نمونه بارز از پیشرفت حسابداری از دوره ساسانی تا قاجاریه بود.
حسابداری نوین مانند بسیاری از دانش های کاربردی دیگر، به همراه فرآورده های صنعتی و مؤسسات و شرکت های خارجی به ایران راه پیدا کرد.
از تاریخچه حسابداری ایران تا کنون در جریان تحولات اقتصادی، اجتماعی و … قرار گرفته و با استفاده از شیوه های تولید و توزیعی بسیار پیشرفت کرده است.
تاریخچه حسابداری ایران با تمدن، همزاد می باشد و به اندازه تمدن بشری قدمت و سابقه دارد. در تمدن های باستانی بین النهرین که بخش عظیمی از ثروت های جهان در اختیار فرمانروایان
بود، افرادی با نام حسابدار در بخش های متفاوت به حسابرسی امور رسیدگی می کردند و آنها سعی داشتند تا جایی که می توانند حق مردم را ضایع نکنند و میزان دستمزد آن ها را تمام و
کمال پرداخت کنند.
حسابداران در آن زمان وظیفه داشتند نگارش هایی را نگهداری کرده که در آن ها حساب درآمد دولت و ثروت حکومت در آن ثبت شده است. یکی دیگر از تمدن های باستانی سومر، نظام مالیاتی
جامع بود. در این روش افراد موظف بودند به عنوان کاهنان سومری به بررسی غلات موجود، دام ها، املاک دولتی و … بپردازند و آن ها محاسبه کنند.
اولین بار مدرک کشف شده حسابداری در جهان به صورت لوح های سفالی بود، که این لوح ها از تمدن سومر در بابل به جا مانده بود. قدمت این لوح حدود ۳۶۰۰ سال قبل می باشد، که از
پرداخت دستمزد تعدادی کارگر حکایت می شود.
مدارک و شواهد نشان داده اند که تمدن باستانی مصر برای اجرای کنترل حسابداری طرح هایی را بر روی ساختمان های خود ایجاد کردند. این افراد با بهره گیری از این طرح ها نیرو گرفته و از
نیروی کار هزاران نفر در ایجاد بنا و حمل و نقل مصالح ساختمانی میسر بوده است.
از تمدن مصر که در دوران رومیان و یونانیان قرار داشت مجموعه های متعددی از حساب های نوشته شده بر پاپیروس باقی مانده بود.
شواهد و مدارک به دست آمده از این افراد نشان می دهد که در باستان استقرار کنترل های حسابداری وجود داشته، مانند حساب معدن پارتنون در لوحه مرمرین اکروپولیس حک شده است.
سکه به عنوان واحد پول حدود ۷۰۰ سال قبل از میلادی ابداع شد. لیدی سرزمینی باستانی است که در آسیای صغیر کنار دریای اژه قرار دارد، توسط آخرین پادشاه آن کوروش شکست خورده و
به سرعت تمدن خود را رواج داد.
در دوران هخامنشی نظام مالی و پولی بر پایه طلا و نقره صورت می گیرد.
در روم و یونان باستان حسابداری بسیار پیشرفته بود یعنی حساب جمع و خرج توسط یک جمعدار، یک مأمور دولتی صورت می گرفت. آن ها برای اینکه کار را در فهرست تفصیلی قرار داده تا از
دریافت ها و پرداخت ها بر حسب پول، وزن یا مقیاس دیگری تهیه شوند استفاده می کردند.
حسابداری باستان تنها جنبه محدودی از فعالیت های مالی داشت و یا سیستم جامعی استفاده می کرد که تمامی عملیات های مالی حکومت را ثبت و ضبط کرده و برای نگهداری آن از حساب
های تجاری استفاده می کردند.
سرمایه گذاری تجاری و رنسانس
از دوران باستان تا اواخر قرن های وسطی تغییری اساسی در حسابداری انجام نشده بود. اما از اوایل قرن سیزدهم دولت ها و شهرهای کوچک که خارج از سلطه پادشاهان قرار داشتند برای
رشد سوداگری از فضای سیاسی و اقتصادی مناسب استفاده می کردند.
در قرن سیزدهم و چهاردهم همزمان با رشد بازرگانی و بانکداری تکنیک های جدیدی برای نگهداری حساب ها به وجود آمد. بزرگ تر شدن مؤسسات و بیشتر شدن معاملات نسیه و استفاده از
عوامل دیگر در کسب و کار باعث شد که دیگر یک شخص به تنهایی مجبور به انجام کار ها نشود .
ساخت یک اداره بزرگ برای رسیدگی به امور حسابداری راه حلی بود که باعث پیشرفت حسابداری در جهان شده بود.
صندوق دار به ازای مبلغی که دریافت می کرد، بدهکار در مقابل مبلغ هایی که به بستان کار می پرداخت ، از قاعده جمع و خرج استفاده می کردند . این قاعده بزرگ ترین پیشرفت برای
حسابداری بود.
گسترش فن دفترداری در سراسر اروپا انتشار پیدا کرد، آن ها برای انجام صحیح این امر کتاب ریاضی با نام لوکا پاچیولی در سال ۱۴۹۴ تألیف کردند.
پاچیولی یک کشیش بود که در دانشگاه های جمهوری پروجا، ناپل، پیزا و فلورانس درس ریاضیات را تدریس می کرد. او با دانشمندان بزرگی همچون پیرو دلا فرانسسکا، لیون باتیستا آلبرتی و
لئوناردو داوینچی دوستی نزدیکی داشت. کتاب ریاضیات را پاچیولی نوشت و شکل های داخل آن را داوینچی ترسیم کرد.
بخشی از این کتاب از چند فصل به حسابداری تخصصی، اختصاص پیدا کرده است. اولین توصیف مدون از سیستم حسابداری به صورت دو طرفه است. در این کتاب، پاچیولی از طریق منابع و
روش های سه دفتر اصلی حساب ( دفتر باطله، دفتر روزنامه، دفتر کل ) استفاده کرده است.
